“Ik zie dat jij jezelf graag uitdaagt. Mooi om te zien!”
Het was als compliment bedoeld, maar in plaats van een boost voor mijn ego voelde ik iets samentrekken in mezelf. Jezelf uitdagen, daar is niets mis mee, maar hoever ga je? Want als het alleen maar blijft voelen als worsteling en je niet het gevoel krijgt van ruimte, wat eigenlijk hoort bij het verleggen van je grenzen, dan klopt er iets niet. Deze opmerking raakte precies de kern. Ja, ik daag mezelf graag uit. Maar met welk doel of met welke intentie deed ik het nu?
Hoe aerial yoga mij weer meer in verbinding bracht met mezelf.
Een paar weken geleden vroeg mijn jongste dochter of ik zin had om samen een proefles aerial yoga te doen. Ik voelde meteen een overtuigende ‘ja!!’.
Dit heb ik nog nooit gedaan, maar lijkt me heerlijk. Ik zie mezelf meteen in Cirque du Soleil-achtige houdingen sierlijk zweven in het doek.
Na de eerste les hebben we ons meteen aangemeld voor meer: wat een fijne vorm van yoga is dit! Dat ik ook misselijk werd tijdens de les schoof ik af op mijn ontbijt. Havermout met vers fruit was misschien een beetje te veel van het goede, volgende keer alleen een banaan. De misselijkheid bij de volgende les kwam natuurlijk door de drukpunten die door het doek werden getriggerd. In mijn oksels en onder mijn voeten voelde ik immers behoorlijk pijnlijke punten bij sommige oefeningen. Ik moest nog wennen, want dit was nieuw, bedacht ik. En ik moest thuis maar wat extra krachtoefeningen aan mijn training toevoegen om in deze lessen beter mee te kunnen doen.
Ook bij de derde les was die misselijkheid er weer. En het zweten. En de worsteling bij sommige oefeningen om maar goed in dat doek te komen. Ik kreeg wel steeds tips hoe ik de oefening kon vereenvoudigen, maar ik ging natuurlijk voor de hele ervaring en niet voor de ‘simpele’ versie. Als ik in het doek kon hangen ging ik niet op de grond liggen. Dus hup, tanden op elkaar, extra kracht zetten (en bedenken wat ik de komende week extra moet oefenen) en door!
En toen kwam die opmerking… BAM. Die kwam binnen!
Zoals gezegd: ik daag mezelf graag uit. Ik probeer graag nieuwe dingen. Maar heb ik inmiddels niet geleerd om dit vooral te doen vanuit nieuwsgierigheid en plezier? Om bij mezelf te onderzoeken wat mogelijk is en niet meteen voor de prestatie te gaan? Om niet vanuit bewijsdrang of vanuit een behoefte aan bevestiging van mijn ego dingen te doen? En precies dat laatste was waar ik mezelf nu toch weer op betrapte.
De afgelopen jaren heb ik veel van mijn lenigheid, kracht en uithoudingsvermogen ingeleverd. Ik ben ziek geweest, heb 2 vrij pittige operaties ondergaan, heb te maken gehad met verlies en afscheid. Hier goot de overgang ook nog even haar sausje overheen. Gevolg: mijn lijf zoals ik het kende en zoals het functioneerde is veranderd. Dit hele proces heeft mij een verdiepende les in overgave gegeven. Accepteren wat er nu is en van daaruit voelen wat nodig is en wat mogelijk is. Dat inzicht heeft ervoor gezorgd dat ik beter voor mezelf ben gaan zorgen. Daardoor zit ik nu weer lekker in mijn vel en ben ik dankbaar voor alles wat ik inmiddels aan soepelheid, kracht en uithoudingsvermogen weer heb opgebouwd. En voor alle inzichten en ervaringen die dit me heeft opgeleverd.
En nu stond ik hier te worstelen. Ik voelde weerstand tegen mezelf, tegen mijn lichaam. Dit moest ik toch kunnen? Ik moest gewoon even doorzetten en dan zou het wel weer lukken…
Dit had echt niets te maken met acceptatie. Mezelf op deze manier uitdagen levert me iets op wat ik maar al te goed ken: onrust, frustratie en uiteindelijk een lijf wat steeds harder gaat protesteren. Zeker geen mooie, vloeiende Cirque du Soleil-achtige bewegingen in het doek. En waarvoor? Aan wie wil ik wat bewijzen?
Ik heb het compliment niet aangenomen.
Ik heb hardop uitgesproken wat er echt met me gebeurde. Dat wat ik deed geen gezonde uitdaging was. En dat ik me er niet goed bij voelde. Dat ik me verzette tegen de veranderingen die mijn lichaam had doorgemaakt. Dat ik mijn innerlijke criticus aan het stuur had gezet en bezig was met presteren in plaats van ontdekken en leren. Door het te benoemen kon ik het aankijken en de aandacht weer naar binnen richten. Weg van de prestatie en van oude overtuigingen. Terug naar overgave en acceptatie.
Thuis, onder de warme douche kwamen de tranen. Ontlading. Heerlijk! Ik heb mijn lijf bekeken in de spiegel, met in gedachten alles wat het al heeft doorstaan, wat het me heeft gegeven en wat het voor mij mogelijk heeft gemaakt. Doordat ik minder kracht had kon ik niet meer vanuit wilskracht doorgaan. Doordat ik minder lenig en flexibel was kon ik niet meer altijd meebuigen met anderen, kon ik me niet meer in allerlei bochten wringen om maar te voldoen aan verwachtingen (vooral die van mezelf). En de extra ‘zachte delen’ die zichtbaar zijn geworden hebben me letterlijk uitgenodigd met meer zachtheid naar mezelf te kijken, mezelf volledig te zien. Hierdoor ben ik zoveel dichter bij mezelf gekomen. Hierdoor is er nu zoveel ruimte voor dat wat echt bij mij past.
En nu…
In de dagen daarna heb ik mijn (zelf opgelegde) trainingsschema laten gaan en ben ik weer gaan voelen waar ik behoefte aan had. Daar hoort nog steeds krachttraining bij. Maar ook weer meer aandacht voor ontspanning en zijn. Voor zachtheid, voor het respecteren van mijn grenzen. Ik ben weer dieper gezakt in de verbinding met mezelf. Ik beweeg weer vanuit acceptatie van wat er nu is en de nieuwsgierigheid naar wat er van hieruit mogelijk is.
De volgende aerial yoga les was een feestje. Ik heb mezelf uitgedaagd om mezelf niet uit te dagen, om niet over mijn grenzen te gaan. Ik heb mezelf uitgedaagd om vanuit ontspanning en nieuwsgierigheid te bewegen. En in deze les ben ik niet misselijk geweest en had ik geen last van pijnlijke drukpunten! Er was veel meer mogelijk dan in de afgelopen lessen. Ik heb genoten. En ik ben met een heerlijk vrij en ontspannen gevoel naar huis gegaan!
Af en toe schieten we weer in die oude patronen. In het presteren en bewijzen. Is dat fout? Nee hoor! Je lichaam geeft je wel signalen dat het ook anders kan. Hoor je ze? Of schiet je in de weerstand, bijt je op je tanden en worstel je door? Je lichaam blijft je waarschuwen. Als je er met aandacht naar luistert hoor je een uitnodiging om meer ruimte te maken voor wat wel bij je past. Een uitnodiging om je weer (meer) te verbinden met jezelf.
Herken jij de uitnodiging van je lichaam? Of heb je daar ondersteuning bij nodig? Neem gerust contact met me op. Samen kunnen we onderzoeken hoe jij meer in verbinding met jezelf kunt bewegen en leven.
De macht van woorden.
Wat woorden in beweging kunnen zetten zien we momenteel volop in het nieuws. Woorden hebben kracht. Gedachte, bedachte, uitgesproken of geschreven woorden. Het maakt niet uit in welke vorm ze worden gebruikt, woorden zijn nooit zonder effect.
Het eerste en meteen belangrijkste inzicht van “De vier inzichten” van de schrijver Don Miguel Ruiz is: “Wees onberispelijk in je woorden”. (https://www.miguelruiz.com/the-four-agreements)
Hij zegt: “Het woord is niet slechts een klank of een geschreven symbool. Het woord is een macht…. Het woord is het machtigste instrument dat je als mens hebt – het is een magisch instrument.”
Een woord kan opbouwen of vernietigen. Een gebruikt woord is nooit neutraal. Het heeft betekenis, een bedoeling, een lading. En voor degene die het (be-)denkt, uitspreekt of schrijft en voor degene die het hoort, ziet of leest hoeft dat niet overeen te komen. Ben jij je bewust van de woorden die je gebruikt, van hun macht? En hoe je die gebruikt?
“Onberispelijk”
Woorden kunnen op 2 manieren worden gebruikt: afwijzend en vernietigend of opbouwend en liefdevol. Het begint bij de gedachten die je hebt: over jezelf, over anderen, over omstandigheden en gebeurtenissen. Zijn die gedachten overwegend negatief of overwegend positief? Denk je vanuit angst of kies je voor vertrouwen?
Ons brein zoekt van nature naar dreiging, om ons vervolgens te kunnen beschermen. We zijn daardoor geneigd om eerst het negatieve te zien. Maar vandaag de dag is de bedreiging van ons leven meestal geen dagelijkse werkelijkheid meer. Door je hiervan bewust te zijn krijg je ruimte om jouw negatieve gedachten en overtuigingen, die automatisme zijn geworden, en daarmee jouw negatieve woorden te leren (her)kennen.
Non-verbale communicatie gaat ook over woorden
De woorden die we denken drukken we uit in onze houding en bewegingen. Een afkeurende blik, het optrekken van je wenkbrauwen, een afwimpelend handgebaar, achteloos de schouders optrekken,… Het zijn allemaal uitdrukkingen van onze gedachten, dus van onze woorden. Zijn je gedachten negatief, ontstaan ze vanuit angst? Bij angst ontstaat spanning, ongemak, onrust en een snellere, hoge ademhaling. Ervaar je dat regelmatig in je lijf? Let dan eens op je woorden, op je gedachten. Liefdevolle woorden gaat niet samen met spanning. Liefde ontspant en verzacht.
Afbreken of bijdragen
Wie wil jij zijn? Hoe wil jij je voelen? Wil jij bijdragen of wil jij afbreken? Wil je leven en delen vanuit angst of kies je voor vertrouwen? Juist nu er zoveel verdeeldheid, twijfel en angst lijkt te zijn tussen mensen mogen we onszelf deze vragen stellen. Draagt je kritiek echt bij aan verbetering? Helpt die roddel de omgeving mooier kleuren? Wordt jouw dag beter door interne kritiek? Word je er sterker van? Wordt een ander er sterker van? Positiever? Mooier?
We hebben allemaal de mogelijkheid om onze woorden te kiezen. Woorden hebben macht. Gebruik je macht wijs en zorgvuldig. Aanmoedigen, versterken en motiveren werken beter dan afbreken, bekritiseren en kleiner maken; voor jezelf en voor anderen. Ontspannen, zachtheid en rust voelt beter dan onrust, spanning en verharding.
Ik nodig je uit om je bewust te worden van de lading achter je woorden. Zijn ze gebaseerd op angst of op vertrouwen? Ik gun je gedachten gebaseerd op vertrouwen. Ik gun je woorden vanuit liefde. Geef ze jezelf en anderen. Het is een uitdaging, maar wat hebben we te verliezen? “Wees onberispelijk in je woorden”.
Wil je meer inzicht in de macht van jouw gedachten en woorden en hoe je ze in je voordeel kunt gebruiken? Neem vrijblijvend CONTACT met me op.
Deel 5: Blijf in balans als mens.
In deel 1 t/m 4 van deze serie over werkstress zijn verschillende effecten van stress op de mens aan bod gekomen. Stress is niet te vermijden en is zelfs nodig om tot actie en tot prestaties te komen. Maar voortdurend stress ervaren en daardoor in een overlevingsstand functioneren, levert risico’s op voor onze gezondheid. Lichamelijk, geestelijk en emotioneel zijn er verschillende acties die we kunnen ondernemen om te herstellen van de stressreactie in ons systeem. In de voorgaande artikelen heb ik een aantal beschreven. Maar het belangrijkste zit in de verbinding van alle aspecten samen: hoe blijf je in balans als mens?
De verbindende factor
Om heftige of blijvende verschijnselen van stress te voorkomen of te laten herstellen kun je de aandacht blijven richten op de lichamelijke symptomen of vooral oplossingen zoeken op mentaal vlak. Maar dat is vooral symptoombestrijding en niet de aanpak van het echte probleem. Volledig herstel zal dan niet optreden. Lichaam, geest en emoties kun je niet los van elkaar zien. Het is niet mogelijk alleen lichamelijke verschijnselen van langdurige stress te ervaren zonder dat je gedachten of je emoties er ook door geraakt worden. En als je maar blijft piekeren heeft dit zijn weerslag op je lichaam. Lichaam, geest en emoties worden tegelijkertijd beïnvloed door de hormonen en neurotransmitters die vrijkomen bij een prikkel die we ontvangen. En lichaam, geest en emoties beïnvloeden elkaar. (Denk aan het voorbeeld van de citroen waar je in gedachten in bijt. Door de gedachte alleen ontstaat een lichamelijke reactie). Het is dus van wezenlijk belang om het hele plaatje te zien.
Het hele plaatje
Dat “hele plaatje” ben jij als mens. Dat waar de verbinding ligt en waar het werkelijk om gaat: je hart. Het hart is zoveel meer dan een vitaal orgaan. Wijs naar jezelf en je wijst naar je hart. Als iets je raakt leg je je hand op je hart. Het hart gaat over gevoel(ens). Als je je hart volgt luister je niet naar je hoofd maar naar je gevoel. Gevoelens zijn subtieler en stiller dan emoties. Gevoelens bevatten informatie over jouw als persoon, wie jij bent als mens en wat je nodig hebt voor rust (vrede: peace of mind), geluk, vervulling en balans.
Hartcoherentie
Een kloppend hart is van levensbelang. Maar het hart doet meer dan het bloed rondpompen in ons lichaam. Zo is gebleken dat ons hart eerder weet wat er te gebeuren staat dan ons brein (https://www.youtube.com/watch?v=4MNHsNn19ug). Verder is uit onderzoek gebleken dat er een verband bestaat tussen ons hartritme en onze emotionele toestand. Ons hart weerspiegelt onze emotionele toestand beter dan de hersenen. Het ritme van je hart wordt instabiel en onregelmatig bij stress, er is onrust in je denken en een onregelmatige snelle ademhaling. Je hartritme wijkt af van een coherent patroon door negatieve emoties zoals angst of boosheid. Dit noemen we een lage hartcoherentie. Bij een hoge hartcoherentie is het ritme van je hart rustiger en kalmer, je lichaam en geest zijn in balans. Je hele systeem functioneert optimaal. Een hoge hartcoherentie ervaar je als je je gewaardeerd voelt, als je liefde ervaart of als je intens geniet.
Maak verbinding met je hart
Wil je stress dus echt te lijf gaan en gezondheidsrisico’s en verzuim door (werk)stress voorkomen, dan is aandacht voor je hart van groot belang. En dan heb ik het over aandacht voor jouw hart, jouw kern, voor jou als mens. Je kunt je hart niet tot rust brengen vanuit je denken. Je moet het ook voelen: liefde echt voelen, dankbaarheid echt voelen, compassie echt voelen, zorgzaamheid echt voelen. Leven in het nu, in verbinding met je hart. Hiervoor zijn er veel verschillende manieren. Het is aan jou om uit te vinden wat voor jou werkt en wat het beste bij jou past. Het gaat er immers om jouw hart te volgen, jezelf als uniek mens te erkennen. Daarmee open je jezelf voor de verbinding met anderen, voor inspiratie (want nieuwe dingen bedenk je niet, die komen binnen), voor inzichten en voor je innerlijke kracht.
Waarvoor klopt jouw hart?
Er zijn veel verschillende manieren om te zorgen voor een hoge hartcoherentie, voor verbinding met je hart, voor leven in het nu. Het gaat er om dat jij weet wat voor jou klopt. Dat jij vanuit de verbinding met jezelf weet wat je nodig hebt om tot rust te komen, om te kalmeren en je goed te voelen. Er zijn een aantal universele manieren om contact te maken met je hart:
De natuur. Gebruik daarbij al je zintuigen. Luister, kijk, voel, proef, ruik. Ervaar zo volledig mogelijk wat er is, het gaat niet om je gedachten. Het gaat om de ervaring in dit moment. Nu.
Stilte. Neem regelmatig (dagelijks) de tijd om stil te zijn en naar binnen te keren. Zo leer je het onderscheid te maken tussen je innerlijke stem en de ruis van alledag.
Dankbaarheid. Door dankbaarheid niet alleen te benoemen, maar het gevoel toe te laten maak je verbinding met je hart en ontspant je hele lichaam.
Compassie. Vriendelijk en mild zijn voor jezelf en anderen. Zoek naar de ruimte voor begrip voor jezelf en voor de ander. Iedereen ervaart zijn eigen problemen, tegenslagen en angsten. We weten niet wat er werkelijk schuil gaat achter afwijzend of negatief gedrag. Niet goedkeuren van het foute gedrag, maar wel het besef dat we niet het hele plaatje kennen geeft ruimte voor begrip.
Geven/delen/bijdragen. Het is wetenschappelijk aangetoond dat mensen die veel geven doorgaans gelukkiger zijn. Geven zonder er iets voor terug te verlangen geeft voldoening. Het heeft een uitstralend positief effect.
Ontvangen. Leer oprecht te ontvangen. Een compliment, een handreiking, een vriendelijke blik of een cadeautje, sta je zelf toe het te ontvangen en er van te genieten.
Speel. Kinderen laten zich leiden door enthousiasme en intuïtie. Wat gaf jouw plezier toen je jong was? Haal die ervaring terug.
Waar het om gaat zijn de ervaringen waar je blij van wordt, waardoor je hart een sprongetje maakt. En die kunnen heel persoonlijk zijn.
Balans in je dagelijkse leven
Door in je dagelijkse leven die dingen toe te voegen waar jij oprecht blij van wordt blijf je in balans als mens. Neem tijd om de ervaring toe te laten van wat voor jou prettig is. Gebruik al je zintuigen en geniet van de ervaring. Kies jouw favoriete kleuren, geuren en muziek. Dit hoeft niet groot te zijn, maar gun jezelf wel bewust het moment om er van te genieten. Breng je aandacht steeds opnieuw terug in het nu door open te staan voor wat er op dit moment wél is. Lees er hier meer over: (https://www.studiofeikjen.nl/dagelijks-genieten-tegen-stress/).
Als werkgever, leidinggevende of manager kun jij meer impact maken door als mens in balans te zijn. Als jij in balans blijft en leeft en werkt vanuit je hart maak jij meer oprechte verbindingen en ervaar je meer voldoening in wat je doet.
Wil jij weten hoe jij als mens beter in balans blijft? Neem contact met me op voor een vrijblijvend gesprek over de mogelijkheden die ik bied.
Deel 4: Blijf emotioneel in balans.
In de “week van de werkstress” na de lichamelijke (https://www.studiofeikjen.nl/week-van-de-werkstress-blijf-lichamelijk-in-balans/) en geestelijke balans (https://www.studiofeikjen.nl/week-van-de-werkstress-blijf-mentaal-in-balans/) nu aandacht voor emotionele balans. Door emotioneel in balans te blijven voorkom je symptomen van stress. Voorbeelden hiervan zijn: toenemende ontevredenheid, wisselende stemmingen, achterdocht, impulsiviteit, onzekerheid, onverschilligheid en onvriendelijkheid. Stress kan ook de controle over emoties aanzienlijk verminderen, zelfs milde stress kan dit effect hebben.
Meerdere hersengebieden betrokken
Hoe emoties precies werken in je hersenen is nog steeds niet helemaal duidelijk. Er doen verschillende hersengebieden mee, deze worden samen het limbisch systeem genoemd. Dit systeem speelt o.a. een rol bij het herkennen van angst, bij het geheugen, bij het onderdrukken van emoties en bij het overwegen van dingen. Er zijn ook gebieden bij die actief worden als er iets vervelends gebeurt of als je een fout maakt. Het type hormoon of neurotransmitter (= overdrachtsstoffen in het zenuwstelsel), dat afgescheiden wordt in een specifiek deel van het limbisch systeem, stuurt de lichamelijke reactie die optreedt. Die lichamelijke reactie benoemen we als emotie.
Maak jij mij boos of doe ik dat zelf?
Een vereenvoudigde uitleg over de weg van een emotie: een externe prikkel die binnenkomt via de zintuigen of door onze eigen gedachten wordt naar het centrale zenuwstelsel geleid. Op basis van ervaringen, overtuigingen, aangeleerde reacties (bewust en/of onbewust) wordt een interpretatie gemaakt over de aard van de prikkel: is er sprake van een bedreiging of juist een positieve prikkel? Er worden bijpassende hormonen of neurotransmitters afgegeven die een reactie in ons lichaam geven. In dit proces is het belangrijk te weten dat het “oordeel” over de prikkel per persoon kan verschillen. Het is een subjectief oordeel. Ook de lichamelijke ervaring zal door de één anders worden benoemd dan door de ander.
Objectief of subjectief?
Emoties die we ervaren worden dus niet objectief bepaald door de situatie of gebeurtenis waarin we ons bevinden. Wat de ene persoon boos maakt kan voor de ander een nietszeggende gebeurtenis zijn. Emoties komen voort uit onze interpretatie (bewust of onbewust) van wat er plaatsvindt. Dat oordeel heeft zich gevormd op basis van onze ervaringen, overtuigingen en reactiepatronen, die we hebben aangeleerd of opgedaan in de loop van ons leven. Veel hiervan gebeurt op onbewust niveau.
De signaalfunctie van emoties
Emoties zijn belangrijke signalen die we niet moeten wegslikken of ontkennen. Ze vertellen ons iets over de oorsprong van onze oordelen en interpretaties. Verder worden niet uitgedrukte en onbewuste emoties opgeslagen in het lichaam. Emoties geven spanning in spieren (denk bijvoorbeeld aan het fronzen van je wenkbrauwen, optrekken van je schouders of de spanning in je kaken). Als we niet in staat zijn onze emoties toe te laten, te onderzoeken en er weer uit te komen, kunnen zich daardoor lichamelijke klachten ontwikkelen.
Emoties reguleren
Wordt je overweldigd door een emotie? Merk je dat je door opkomende emoties niet meer helder kunt denken? Of niet kunt verwoorden wat je wilt? Neem een moment voor jezelf. Kijk of je uit de situatie kunt stappen om jezelf te kalmeren. Om te kalmeren breng je je aandacht naar je ademhaling. Adem diep in door je neus en langzaam uit door je mond. Laat daarbij een stukje spanning van je lichaam wegglijden. Herhaal dit 3 keer. Waarbij je bij iedere uitademing een beetje spanning van je schouders en uit je lichaam laat glijden. Daarna laat je de ademhaling weer zijn natuurlijke beloop volgen. Als je gekalmeerd bent kun je onderstaande tips gebruiken om te onderzoeken wat er gebeurde. Je kunt daarna alsnog, vanuit rust reageren op de situatie van voorheen.
Blijf emotioneel in balans
Alle adviezen om lichamelijk en mentaal in balans te blijven dragen ook bij aan je emotionele veerkracht. Daarnaast helpt het om aandacht te besteden aan je emoties:
- Emoties hebben of zijn. Boosheid voelen is een andere ervaring dan het zijn. Volledig opgaan in de emotie houdt de emotie in stand. Je blijft de prikkel die je zenuwstelsel bereikt voeden (dit gebeurt immers ook via je gedachten) en je blijft op die manier het systeem van ontstaan van emoties activeren. Je wordt de emotie. De nuance die kan helpen om te ervaren wat er werkelijk aan de hand is en eruit te komen ontbreekt op zo’n moment.
- Emoties (h)erkennen. Leer emoties te benoemen. Als mens hebben we 4 basisemoties, waarbij zich later nog 2 ontwikkelen: bang (angst), bedroefd (verdriet), boos, blij en afkeer en verbazing. Deze emoties zijn universeel en de gezichtsuitdrukkingen die we hierbij laten zien zijn ook universeel. Dit zijn niet de enige emoties die we ervaren, maar alle emoties waar we mee te maken krijgen zijn terug te brengen naar één van deze vier. Onder welke basisemotie valt wat jij ervaart?
- Emoties onderzoeken. Ervaar je alleen de basisemotie of kun je het nauwkeuriger omschrijven? Wat zit er onder die boosheid? Wat werd er echt geraakt? Voel je je niet serieus genomen, speelt je angst om te falen op of ben je bang voor afwijzing? Door verder te kijken ontdek je meer over je eigen behoeftes of verlangens. Je leert je eigen grenzen en waarden kennen door je emoties te onderzoeken. Je bent zo beter in staat je eigen behoeftes te benoemen. Voorkom op die manier dat je meegesleept wordt door je emoties en dat ze daarmee in stand gehouden worden.
Emotionele balans geeft veerkrachtig en vitaliteit
Naast aandacht voor je lichaam en je geest is het heel belangrijk om je bewust te zijn van je emoties. Herken als werkgever, leidinggevende of manager emoties beter en maak ze bespreekbaar vanuit je eigen emotionele balans. Het gesprek met je medewerkers kan zich zo verdiepen en werkstress kan eerder herkent worden.
Wil je meer informatie over emotioneel in balans blijven? Neem vrijblijvend contact met me op.
Deel 3: Blijf mentaal in balans.
Om momenten van stress goed aan te kunnen is ook je geestelijke of mentale balans van wezenlijk belang. Symptomen die je bij langdurige stress op mentaal vlak kunt ervaren zijn o.a.: verminderde concentratie en focus, langzamer spreken, verstrooidheid, vergeetachtigheid, geen prioriteiten meer kunnen stellen, moeite met keuzes maken, moeite met besluiten nemen, onrust in je denken, piekeren, je meer/vaker zorgen maken, meer neigen naar zelfkritiek en negatieve gedachten.
Stress in je brein
Bij stress komen door een fysiologische reactie hormonen vrij die je lichaam klaar maken voor een reactie op de ervaren bedreiging. Ik beschreef dit in https://www.studiofeikjen.nl/week-van-de-werkstress-blijf-lichamelijk-in-balans/. Een van de stoffen die vrij komt is cortisol. Dit zorgt er o.a. voor dat je een goed humeur hebt om langere tijd te kunnen presteren. Dat lijkt een fijne bijkomstigheid van stress, als dit echter te lang aanhoudt en je te lang in de overlevingstoestand blijft ontstaat er niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk uitputting. Het zgn. gelukshormoon serotonine raakt uitgeput. Je goede humeur wordt daardoor snel minder. Een laag serotonine-niveau speelt een rol bij gevoelens van depressiviteit, angst en onrust.
Net als voor je lichaam is het voor je geest ook belangrijk dat er na stress of spanning weer tijd is voor ontspanning. Het herstel van je hormoonbalans is niet alleen belangrijk voor je lichaam, maar zeker ook voor je brein.
Mentaal in balans blijven
Aandacht: Ben jij je bewust van je gedachten? Waar richt jij (vaak onbewust) je aandacht op? Van nature is ons brein er op ingesteld ons te beschermen. Ons reptielenbrein (in de evolutie het oudste deel van het brein) is volledig geprogrammeerd op overleven. Niet meer dan dat. Het zal altijd vanuit angst en wantrouwen reageren om ons te beschermen. Maar in ons dagelijkse leven wordt ons leven meestal niet bedreigd. Die eerste reactie tot bescherming is dus meestal niet nodig. Toch kan het een gewoonte zijn geworden om (onbewust) vanuit wantrouwen of angst te reageren. Je ziet eerst (ook onbewust) het negatieve en blijft daar ongemerkt in hangen. De gedachten die je hebt over wat er gebeurt, maar ook over jezelf zijn dan vaak negatief. Door bewust aandacht te besteden aan je gedachten kun je hier verandering in brengen. Het is niet de bedoeling al het negatieve aan de kant te schuiven, maar kijk of je ook een positieve kant kunt vinden als er een negatief oordeel of negatieve gedachte opkomt.
Voeding: Je brein heeft prikkels nodig om goed te functioneren, maar ook bij je brein kun je kiezen voor voeden of vullen. Waar kijk je naar op bijvoorbeeld social media, televisie of nieuws media?
Wat lees je? Daag je brein voldoende uit. Je brein herstelt als het nieuwe vaardigheden kan leren en verwerken. Dus neem nu toch de tijd om die vreemde taal te leren, gitaar te leren spelen, te leren jongleren of breien. Het werkt beter tegen stress dan niets doen.
Waar luister je naar? Muziek is een wondermiddel voor je brein. Het ontspant, het inspireert en het regenereert je brein. Kies regelmatig voor muziek bij je werkzaamheden of activiteiten. (Uit uitgebreid onderzoek is de top 10 van meest relaxte muziek aller tijden samengesteld! https://www.youtube.com/playlist?list=PLrowj9iJZi4W8VGclFqEm3sLbB45ztOh-). Ook lichaamsbeweging is goed voor je brein. Dus na een dag beeldschermwerk is op de bank ploffen en een serie bingen niet echt ontspanning voor je geest, het is vulling. Kies bewust voor voeding voor je brein.
Rust: Net als voor je lichaam is rust ook van belang voor je brein. Neem de tijd om af en toe een poosje uit het raam te staren, bij voorkeur naar natuur. Neem regelmatig de tijd voor stilte, waarbij je niet probeert niet te denken, maar waarbij je niets doet met de gedachten die opkomen. Denk ze niet verder, maar laat ze voorbij gaan. Probeer je aandacht bijvoorbeeld volledig op het hier en nu te richten door op je adem te focussen.
Slaap valt ook onder rust. Zorg voor voldoende nachtrust.
Nog 1 belangrijk advies van de experts: stop met multitasken! Je brein wordt er niet fitter van. Voer je taken één voor één uit, dat houdt je brein meer ontspannen.
Nietsdoen werkt niet
Het is inmiddels duidelijk dat het bij stress niet goed voor je brein is om niets te doen. Ook al ervaar je vermoeidheid: luieren, bankhangen en niksdoen helpen je geest niet om stress tegen te gaan. Neem dagelijks de tijd voor aandacht, voeding en ontspanning voor je brein. Op die manier zorg je voor mentale veerkracht, waardoor je beter bestand bent tegen stress. Je brein houdt van uitdaging en prikkels, heeft het nodig om goed te kunnen blijven functioneren, maar ook hier is balans nodig.
Wil je weten hoe jij mentaal in balans kunt blijven op de werkvloer? Neem vrijblijvend contact met me op. Ik vertel je graag wat ik voor je kan betekenen waardoor jij als werkgever, manager of leidinggevende je eigen stress aanpakt en daarmee voor een gezond werkklimaat voor je medewerkers kunt zorgen.
Deel 2. Blijf lichamelijk in balans.
In de week van de werkstress vandaag: blijf lichamelijk in balans. Je lichaam is een goede graadmeter als het gaat om het signaleren van stress. Vermoeidheid, hoofdpijn, nek/schouderklachten, gespannen gevoel, slecht slapen, spierpijn, opgeblazen buik, buikpijn, maag- of darmklachten, hoge bloeddruk, lichamelijke onrust, meer transpireren,…
Het zijn een aantal symptomen die kunnen wijzen op stress. Door de aanmaak van stresshormonen bij situaties die als bedreigend worden ervaren of die een hogere alertheid van je vragen, ontstaan er verschillende verschijnselen in je lichaam die ervoor zorgen dat je kunt reageren/presteren. Dit wordt de vecht/vluchtreactie genoemd. Niet alleen in situaties die werkelijk (levens-)bedreigend zijn, maar ook bij situaties die als bedreigend (of spannend) worden ervaren, zoals een sportwedstrijd of een deadline op je werk, komt dit systeem in werking. Er worden stresshormonen vrijgemaakt die ervoor zorgen dat je kunt presteren. Als het nodig is (als de dreiging of spanning langer aanhoudt) komen er hormonen vrij die ervoor zorgen dat je langere tijd het hoofd kunt bieden aan de “bedreigende” situatie.
Stress-reactie in je lichaam
Er komt een prikkel binnen in je brein, het oordeel: “dit is een bedreiging” wordt geveld (dit alles in een fractie van een moment) en via het autonome of sympathische zenuwstelsel worden o.a. adrenaline en noradrenaline (“stresshormonen”) vrijgemaakt. Deze stoffen zorgen ervoor dat het lichaam kan vechten of vluchten: verhoogde spierspanning, versnelde ademhaling, verhoogde hartslag, verhoging van de bloeddruk, pupillen die groter worden, vrijmaken van energie (glucose) voor de spieren. Het lichaam is nu paraat om in actie te komen.
Het tweede systeem, dat iets langzamer op gang komt, gaat via de hypothalamus en maakt o.a. cortisol vrij. Dit zorgt ervoor dat we langere tijd het hoofd kunnen bieden aan de situatie die als bedreigend ervaren wordt. Het zorgt ervoor dat de hartslag verhoogd blijft, de suikeropname in de spieren gestimuleerd blijft en het humeur goed blijft.
Herstel
Tot zover is het allemaal gezond. Deze verschijnselen zijn immers allemaal van belang om bijvoorbeeld te presteren bij een sportwedstrijd, weg te rennen bij een losgebroken gorilla en toch die deadline te halen die steeds dichterbij komt terwijl je collega’s nog van alles van je willen. Als de wedstrijd voorbij is, de gorilla weer vastgezet en de deadline gehaald adem je uit en ontspan je. Je lichaam kan herstellen, de stresshormonen verdwijnen uit je bloed, je systeem komt weer in balans.
Aanhoudende stress
Maar wat als de ervaring van dreiging aan blijft houden en er voortdurend stresshormonen worden vrijgemaakt, zonder dat er een moment van herstel optreedt? Als je voortdurend nieuwe deadlines, (aandacht) vragende collega’s/partners/gezinsleden en andere spanning ervaart. Dan blijft je lichaam doorgaan met de aanmaak van stresshormonen en blijven alle eerdergenoemde verschijnselen doorgaan. Daarmee ontstaan aanhoudende symptomen van stress. Je lichaam laat verschijnselen zien zoals ik aan het begin beschreef. Dan ontstaat er een risico op gezondheidsschade. Je kunt een poosje wegrennen voor die gorilla, maar dat kun je niet blijven doen. Je (lichaam) raakt uitgeput.
Lichamelijk in balans blijven
Het is belangrijk om je lichaam de kans te geven om te herstellen. Stress, hard werken, deadlines en veel opdrachten die naast elkaar lopen zijn op zich geen probleem zolang er ook ruimte is voor herstel. Ruimte voor het afbreken van de stresshormonen in je lichaam zonder dat er meteen nieuwe worden vrijgemaakt. Ruimte om alle geactiveerde systemen weer tot rust te laten komen.
Wat je lichaam daarvoor nodig heeft:
Beweging: regelmatig bewegen/sporten zorgt ervoor dat je uithoudingsvermogen goed is. Het verbetert de doorbloeding in je lichaam wat je vitale functies gezond houdt. Het zorgt voor een goede houding wat van invloed is op je stemming (daarover meer in deel 4). Fysieke inspanning zet je systeem aan tot herstel. De kwaliteit van je slaap verbetert.
(De beweegrichtlijn van het kenniscentrum voor sport en bewegen adviseert het volgende: https://www.kenniscentrumsportenbewegen.nl/wp-content/uploads/2020/11/Beweegrichtlijnen-versie-2020.pdf)
Voeding: het lichaam heeft behoefte aan voedingsstoffen en voldoende vocht. Het gaat hierbij om voeden en niet om vullen. Een zak chips, vette hap, alcohol of veel koffie dragen niet bij aan de afname van stress.
Ontspanning/rust: het gaat erom dat opgebouwde spierspanning kan verminderen en dat je uit kunt ademen. Een warm bad of douche, sauna, yoga of tai-chi, een rustige wandeling,…. zorg voor voldoende lichamelijke ontspanning. Ook voldoende slaap is van belang voor je herstel.
Ook kleine acties zorgen voor balans
Denk bij beweging en ontspanning niet alleen aan langdurige activiteiten. Juist met kleine acties de hele dag door kun je ervoor zorgen dat de spanning in je lichaam niet te hoog oploopt.
- Adem af en toe bewust langzaam uit en laat daarbij je schouders naar beneden glijden.
- Sta ongeveer ieder half uur even op van je stoel, beweeg armen, benen en je rug, rek je goed uit, maak eventueel een dansje. Ga vervolgens weer goed zitten voordat je weer aan het werk gaat.
- Als het mogelijk is loop dan rond bij het voeren van telefoongesprekken.
- Ga naar buiten in de pauze.
- Neem je pauzes op een andere plek dan aan je bureau.
- Zittend werk? Dan staan/ lopen in de pauzes.
- Staand/bewegend werk? Dan tijd nemen om te gaan zitten.
Als je aan het begin van je dag al bewust begint met zorgen voor je lichaam is de kans dat je in de loop van de dag spanning opbouwt al kleiner.
Lees hiervoor mijn blog: https://www.studiofeikjen.nl/10-stappen-voor-een-ontspannen-begin-van-je-dag/
Lichamelijk in balans blijven geeft je meer veerkracht, je bent beter bestand tegen stress. Het draagt bij aan gezond blijven en je fit voelen. Je ervaart meer energie als je lichamelijk in balans bent.
Wil jij weten wat ik voor jouw kan betekenen als het gaat om in balans blijven? Neem dan contact met me op. Ik ga graag met je in gesprek over de mogelijkheden die ik bied voor jou om in balans te komen en te blijven.